دانستنیهایی از معاملات خودرو

یکی از عمده ترین دغدغه های انسان امروزی، داشتن خودرو می باشد، داد و ستد خودرو در کنار منزل بیشترین تعاملات حقوقی افراد جامعه را به خود اختصاص داده است.
به همین نسبت پرونده های متعددی نیز در دادگاهها تشکیل شده که ناشی از مشکلات ایجاد شده بین خریدار و فروشنده است.
به جز در موارد اندکی که ناشی از وجود مشکلات صرفاً قانونی می باشد، در بیشتر موارد اطلاع نداشتن دقیق شهروندان از نحوه عمل باعث ایجاد این گرفتاریها می باشد. به بیان ساده تر نبود آگاهی دقیق از حقوق قانونی خود و جهل به راهکارهای قانونی حل مشکلات، موجب هدر رفتن وقت و سرمایه آنها می شود.
از آنجایی که برای انجام هر عملی وجود فردی متخصص لازم است، در خصوص داد و ستد خودرو نیز مراجعه به افراد متخصص در این کار الزامی می باشد.
مراجعه به بنگاههای اتومبیل دارای چند مزیت است، از جمله اطلاع دقیق از وضعیت فنی خودرو، قیمت واقعی آن و از سوی دیگر در صورتی که اختلافی حاصل شود اگر معامله در بنگاه صورت گرفته باشد، امکان تکذیب موارد ادعایی از طرف معامله وجود نخواهد داشت زیرا با حضور در بنگاه و انجام معامله در آنجا، می توان از شهادت متصدی برای اثبات موارد ادعایی خود استفاده کرد.
اما نکته مهم این است که باید به بنگاهی مراجعه کرد که عضو اتحادیه مربوطه باشد زیرا در برخی موارد، بنگاههایی به صورت قلابی و به منظور فرار از مالیات ایجاد و حتی فرم آنها نیز به صورت جعلی از سوی همان بنگاه چاپ شده است.
لذا به منظور جلوگیری از مشکلات احتمالی، باید قبل از مراجعه به بنگاه اتومبیل، از قانونی بودن آن و تابعیت آن از صنف مزبور مطمئن شد.
نکته دیگر اینکه برابر آییننامه اجرایی صنف بنگاه داران خودرو "قرارداد بدون مهر و امضای مسؤول بنگاه از درجه اعتبار ساقط است". بنابراین باید دقت شود، پس از تنظیم سند، حتماً مهر بنگاه در سه نسخه قرارداد درج گردد.
رویه معمول در معاملات خودرو بدین گونه است که خریدار و فروشنده با هماهنگی متصدی بنگاه در موعد معینی به بنگاه آمده و اقدام به معامله می نمایند.
در پاره ای از مواقع خود متصدی بنگاه به عنوان خریدار یا فروشنده طرف قرارداد واقع می شود.
اما پرونده هایی در دادگاهها تشکیل شده است که به خاطر سهل انگاری مالک خودرو و سوء استفاده متصدی بنگاه، مشکلاتی به وجود آمده و پلیس مالک خودرو را به عنوان مجرم بازداشت نموده در حالی که به واقع او مجرم نبوده بلکه چون دلیل محکمی برای ادعای خود نداشته، مدت زیادی صرف کرده تا توانسته است این ادعای خود را به اثبات برساند.
بر همین اساس و در مواردی که با توافق متصدی بنگاه قرار است اتومبیل خود را برای فروش به طور امانت نزد وی قرار دهید سند معتبری دال بر امانی بودن آن از وی اخذ نمایید زیرا راهنمایی و رانندگی و دستگاه قضایی تنها مالک خودرو را مسؤول می دانند و مسؤولیت اثبات ادعای امانی بودن خودرو نزد متصدی بنگاه بر عهده شما خواهد بود.
نکته دیگر اینکه برای فرار از پرداخت مالیات نقل و انتقالات در خیلی از موارد فروش اتومبیل وکالتی بوده و در نتیجه قرارداد فروش تنظیم نمی گردد و بلکه مالک به خریدار وکالت بلاعزل می دهد که به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه و پس از طی مراحل قانونی سند مالکیت را به نام خود منتقل نماید.
اما در برخی موارد به علت جعلی بودن وکالت یا مطابقت نداشتن با مشخصات اتومبیل، مشکلاتی برای خریدار به وجود آورده و امکان تنظیم سند قطعی به نام وی از بین می رود.
بنابراین توصیه می شود از خرید اتومبیل به صورت وکالتی پرهیز و اتومبیل از مالک اصلی (کسی که سند به نام وی می باشد) خریداری گردد. البته این به معنای رد تمام وکالتنامه ها نبوده و صرفاً برای اطمینان از اینکه در آینده به مشکلی برخورد ننمایید، در خرید خودروهایی که به صورت وکالتی منتقل شده اند دقت کافی داشته باشید.

٭ تنظیم سند رسمی انتقال
هر چند انتقال مالکیت خودرو از طریق سند عادی که توسط طرفین معامله یا در بنگاهها تنظیم گردیده صورت می پذیرد، اما جهت اطمینان خاطر حتماً سند رسمی انتقال در دفترخانه اسناد رسمی صورت بگیرد.
در این خصوص وجود قرارداد عادی یا همان قولنامه فروش لازم نیست و خریدار و فروشنده می توانند در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر شده و مبادرت به تنظیم سند انتقال نمایند.
اما مشکلات عمده شهروندان در مورد حضور نداشتن طرف معامله برای انتقال سند مالکیت می باشد. در چنین مواردی و به منظور الزام فروشنده برای حضور در دفاتر اسناد رسمی و تنظیم سند رسمی انتقال، اگر در قرارداد عادی دفترخانه خاصی معین و زمانی نیز برای حضور طرف معین شده باشد، خریدار می تواند از دفترخانه مزبور "گواهی عدم حضور فروشنده" را دریافت نماید و اگر زمان و دفترخانه ای معین نشده باشد خریدار می تواند از طریق اظهارنامه ای، زمان و دفترخانه معینی را مشخص و از فروشنده درخواست نماید که در زمان و مکان مقرر جهت تنظیم سند رسمی انتقال حضور یابد.
اگر خریدار اقدامهای مذکور را انجام دهد و فروشنده حاضر نشود، خریدار گواهی "عدم حضور فروشنده" را از دفترخانه مزبور اخذ می نماید، پس از آن خریدار می تواند به دادگستری محل اقامت فروشنده یا دادگستری محل وقوع عقد مراجعه و دادخواستی مبنی بر الزام خوانده به تنظیم سند رسمی تنظیم کند و پس از ابطال تمبر هزینه دادرسی و ضمیمه نمودن دلایل و مدارک خود، آن را تقدیم دادگستری نماید.
از سوی دیگر امکان دارد خریدار پس از تحویل گرفتن خودرو از پرداخت قیمت آن در سررسید مقرر امتناع نماید. در این مورد با توجه به شرط فسخی که در اکثر قراردادها ذکر شده، فروشنده نیز می تواند قرارداد را فسخ و تقاضای استرداد خودرو را بنماید و در صورت امتناع خریدار از استرداد خودرو، فروشنده می تواند علیه وی اقامه دعوی نماید.
اما در برخی موارد دیده شده است که در فاصله اقامه دعوا تا احضار خریدار به دادگستری، وی خودرو را منتقل کرده و فروشنده را با مشکلات بیشتری مواجه ساخته است لذا خریدار به منظور اطمینان خاطر از این امر که تا زمان صدور حکم خریدار اتومبیل را به شخص دیگری منتقل نخواهد کرد، دادخواست استرداد خودرو را همراه با تقاضای صدور "دستور موقت مبنی بر عدم نقل و انتقال" به منظور توقیف اتومبیل تقدیم دادگاه بنماید.
دادگاه نیز پس از رسیدگی و احراز فوریت امر و دریافت خسارت احتمالی، دستور موقت مبنی بر منع نقل و انتقال یا توقیف خودروی مذکور را صادر می کند.
این امکان نیز وجود دارد که فروشنده از حق فسخ خود استفاده نکند و به اعتبار قرارداد، تقاضای الزام خریدار به پرداخت باقیمانده قیمت خودرو را بنماید.
لذا دادخواست مطالبه وجه باقیمانده را در دادگاه محل اقامت خریدار یا دادگاه محل وقوع قرارداد اقامه نماید.

٭ خلاصه کلام
1- خودروی مورد نظر از کسی خریداری شود که مالکیت وی محرز یا نمایندگی وی از سوی مالک مسجل باشد.
2- در هنگام خرید، مدارک خودرو با مشخصات خودرو از لحاظ شماره موتور، شماره شاسی و شماره اتاق تطبیق داده شود.
3- از خرید خودرو به عنوان امانت که امروزه رواج یافته است، پرهیز گردد.
4- از امانت گذاشتن خودرو نزد بنگاههای معاملاتی جهت فروش، در صورت امکان پرهیز و در صورت انجام، رسید قطعی مبنی بر امانی بودن آن دریافت گردد.
5- قبل از مراجعه به بنگاه معاملاتی خودرو از واقعی بودن آن و نظارت صنف نمایشگاههای خودرو اطمینان حاصل گردد.
6- در هنگام تنظیم قرارداد مفاد آن به دقت خوانده شود تا شرایط مقرر بین طرفین به صورت کامل درج گردد و بدانید چه وظایف و چه حقوقی دارید.
7- در صورت امکان از انتقال وکالتی خودرو پرهیز گردد و در صورت انجام این کار از صحت وکالت فروشنده قطعیت حاصل شود.

منبع : قدس دیلی